استاد احمد عبادی

استاد احمد عبادی وارث و یادگار نسلی از بزرگان و راویان فرهنگ شفاهی موسیقی سنتی ایران بود که به خاندان هنر معروف بودند. شاه ولی فراهانی سرسلسله این خاندان است که می گویند از شاگردان و سرسپردگان به مشتاق علیشاه بوده و فرزندش آقاعلی اکبرفراهانی از نوازندگان تار دوره ناصری و از دست پروردگان مکتب پدر بوده است همو که می گویند عارفی دلسوخته بود که یکشب بر بام خانه اش در حال راز و نیاز و نواختن سازش که قلندر نامیده می شد به جوار حضرت حق می شتابد. فرزندانش میرزا عبدالله و میرزا حسینقلی بعدها آنچه را که از پدر و بعدها از شاگردان پدرآموخته بودند به شکل مدون و منسجمی درآورده و ردیف موسیقی را بدین شکلی که امروزه وجوددارد ونواخته می شود تدوین می کنند. تقسیم بندی دستگاهی موسیقی سنتی ایران نیز مبنی بر هفت دستگاه و پنج آواز از این زمان رواج پیدامی کند. فرزندان میرزا حسینقلی، علی اکبرخان شهنازی و عبدالحسین خان شهنازی بودند که هر کدام نیز در نوازندگی تار دارای سبک و سیاقی خاص بودند. فرزندان میرزا عبدالله دودختر به نامهای مولود و ملوک و دوپسر به نامهای جواد واحمد بودند. جواد در جوانی فوت می کند. مولود وملوک محضر پدر را درک کردند و از او نوازندگی سه تار را آموختند ولی احمد که کوچکترین فرزند بود در هنگام مرگ پدر حدود هفت یا هشت سال بیشتر نداشت و بیش از یک یا دو جلسه بیشتر نتوانست از محضر پدر استفاده کند و از این نعمت محروم ماند ولی بعدها نوازندگی سه تار را از خواهران خود خصوصاً «ملوک» که سه تار را به شیوه پدر می نواخت فراگرفت. 

استاد روح ا... خالقی در کتاب سر گذشت موسیقی در مورد استاد عبادی چنین گفته است: (( احمد  عبادی در سال 1285 متولد شده ، او فرزند میرزاعبدالله استاد بی بدیل تار و سه تار است. خانه میرزاعبدالله کانون گرم و محفلی بی ریا برای اهل هنر بود و احمد عبادی هنگامی که بیش از هشت سال نداشت در این محفل با فرا گرفتن ضرب، با ترانه های ضربی مو سیقی آشنا شد. احمد شروع به نواختن سه تار کرد که سایه پدرش از سرش دور شد و وی از تعلیمات پدر محروم گردید ولی چون آتش عشق موسیقی در دلش شعله ور بود نزد خواهران خود مولود و ملوک که از تعلیمات پدر برخوردار شده بودند ، اصول نوازندگی را آموخت و به جایی رسید که در سن هجده سالگی سازش شنید نی بود. احمد عبادی نه تنها از لحاظ موسیقی و ذوق و قریحه نوازندگی جانشین پدر میباشد بلکه از جهت حسن خلق و ادب و مهربانی بهترین یادگار میرزا عبدالله است.خانه ی دلِ یاران از مهر و محبت وی آکنده است، هنگامی که انگشتانش روی پرده های سه تار به گردش در می آید و ناخن پُر قوتش آهنگ ساز را به گوش می رساند ، قلب آدمی در سینه می تپد و نغمه های دلپذیرش هزاران خاطرات شیرین را از جلوی دیدگان شنونده میگذراند که هیچ هنری را این همه تأ ثیر شگفت انگیز نیست)) .

احمدعبادی مدتی را در مشاغل دولتی و در خدمت شهربانی کل کشور گذراند و بعد از سال۱۳۲۰ به وزارت اقتصاد ملی انتقال یافت. نخستین اثری که از استاد احمد عبادی ضبط شده، صفحاتی است که در سال۱۳۱۰ توسط کمپانی پولیفون تهیه شده است. یکی تکنوازی سه تار در دستگاه ماهور و دیگری در دستگاه شور که توسط رضاقلی ظلی خوانده شد. (رضاقلی ظلی خواننده در سال۱۳۲۴ براثر بیماری سل درگذشت)           

  در سال۱۳۲۷ نیز عبادی توسط شاعر وترانه سرای نامدار استاد اسماعیل نواب صفا به رادیو دعوت می شود و برای اولین بار در مردادماه۱۳۲۷ صدای روح نواز سه تار عبادی از رادیو به گوش همه می رسد. نواب صفا در این باره می گوید: از افتخارات من همین بس که توانستم صدای ساز استاد احمد عبادی را از طریق رادیو به گوش مردم برسانم. چه بسا در آن دوران مردمانی بودند که هنوز صدای این ساز را نشنیده بودند و از آن پس تماس مردم با رادیو بیشتر شد واز ما می خواستند که از ساز استاد عبادی بیشتر استفاده کنیم . شیوه نوازندگی احمد عبادی پس از نواختن در رادیو تحت تأثیر قرار می گیرد. چرا که تا آن وقت سه تار به شیوه قدما نواخته می شد وهمه سیمها با هم به صدا درمی آمد وچون حس می کرد این شیوه نوازندگی در رادیو واضح به گوش مردم نمی رسد، با کم کردن فاصله سیم تا صفحه ساز و نیز با تغییری که در فاصله سیمها با یکدیگر داد و همچنین نوع سازهایی که برای تکنوازی انتخاب می کرد به شیوه و سبک جدیدی درنوازندگی سه تار دست یافت که منحصر به فرد بود.                                                                              

خود استاد عبادی چنین میگوید : که در زمانی که او جوان بوده ، سریع مضراب زدن در نوازندگی سه تار بسیار مهم بوده و هر کس سریعتر مینواخته از او بعنوان کسی که خوب سه تار میزند یاد میکردند ، اما هنگام ضبط صفحات در گذشته ها ، این سرعت زیاد در نواختن موجب بد پر شدن صفحات میشده و هنگام شنیدن صفحات ضبط شده ، مضرابهای سه تار شفاف به گوش نمیرسیده، به همین دلیل استاد عبادی به این فکر می افتد که این مشکل را بر طرف کند . او برای رفع این مشکل از سرعت مضراب زدن میکاهد ، توقف ها را بیشتر میکند ، مضرابها را قویتر و بسیار شفاف تر بیان میکند و همین روش به همراه احساس سرشاری که او در کارهایش انجام میدهد شیوه جدید و بدیعی را در سه تار نوازی بوجود می آورد که مورد توجه اساتید و شنوندگان موسیقی ایرانی قرار میگیرد و بعد ها بوسیله خیلی ها مورد تقلید قرار میگیرد

عبادی بداهه نوازی بسیار چیره دست بودچنانکه خاصیت و روج هنر موسیقی شرق است که هنرمند همان لحظه و همان آن، آن را با توجه به احساس و نوع نگرش خود با نغمه هایی که به وجود می آورد حکایتی تازه سر می کند و استاد عبادی از این حیث بسیار چیره دست و متبحر بود، چنانکه حتی در برخی از گوشه های کوچک از دستگاهی خاص، زمان زیادی را به تکنوازی می پرداخت بطوری که جمله ها و ملودیها شبیه یکدیگر نبودند وهر جمله از طراوت و تازگی خاصی برخوردار بود. از دیگر ویژگی های سبک استاد می توان به تک مضرابهای واضح و خوش صدا به سکوتهای عمیق و بجا در بین فواصل جمله ها و چهارمضرابها و قطعاتی که در اکثر گوشه های دستگاهها گردش می کرد ونیز استفاده از تمامی امکانات صدایی ساز اشاره کرد. از او آثار بسیاری در زمینه تکنوازی و یا گروه نوازی بجا مانده است عبادی تغییراتی در کوکهای سه تار به وجود آورد وکوکهای جدیدی را برای این ساز ابداع کرد که در دوکاست به نام «کوکهای سه تار» به دوستداران و علاقه مندان به هنرنوازندگی سه تار تقدیم شد. 

آری  کار بزرگ کردن روح بزرگ می خواهد وبدون شک این احساس که در کارهای  استاد عبادی موج می زند با روح بزرگ و عرفانی این مرد مرتبط است  که همگان از او به عنوان معلم اخلاق  یاد میکنند.

چه خوش میگوید استاد روح ا... خالقی که : *هیچ هنری را این همه تأ ثیر شگفت انگیز نیست. *

عبادی در روزگار خویش تنها زیست وهیچ فرزندی نداشت و به گفته خود استاد سه تار تنها فرزندش بوده است . اما امروزه می بینیم که بسیارند کسانی که می خواهند عبادی وار بنوازند. استاد احمدعبادی در هفدهم اسفندماه هزار و سیصدو هفتاد و یک در تهران به جوار حضرت حق شتافت                                       

خوشا به سعادت عبادی!

وقتی استاد عبادی نماز می خواند و قنوت می گرفت ، حالت روحانی خاصی داشت . این حالت استاد چنان در من اثر کرد که من پرسیدم و ایشان جواب دادند که از خداوند می خواهم به اهل هنر کمال و تکامل ببخشد . واقعا خوشا به سعادت عبادی!

ماهنامه روزگار وصل اردیبهشت 73 شماره 5 مصاحبه با علی تجویدی

احمد عبادی – حسین ملک

احمد عبادی گفته: « یکبار از طرف هنرهای زیبا ، با حسین ملک به پاریس ، برای شرکت در کنگره موسیقی بین المللی ، دعوت شدیم . در این کنگره هنرمندانی از اکثر کشورهای دنیا شرکت کرده بودند . تماشا گران بقدری زیاد بودند که من واقعا دچار وحشت شده بودم و فکر میکردم چگونه صدای سه تار من به گوش این جمعیت چند هزار نفری خواهد رسید . حتی شب قبل از اجرا به ملک گفتم : بهتر است آبروی خود را نبریم و از زدن سه تار منصرف شویم . چون به هیچ وجه فکر نمی کردم ، این ساز کوچک من بتواند مورد توجه قرار گیرد و در همان حال بیاد حرف پدرم افتادم که می گفت : سه تار برای یک نفر کم و برای دونفر زیاد است. به هر حال برنامه من شروع شد و من سه تار زدم . در تمام مدت اجرا ، نفس از کسی برنمی آمد . وقتی کنسرت بپایان رسید چند بار به درخواست مردم ، برنامه من تکرار شد و بعد تماشاگران به صحنه ریختند که از من امضا بگیرند . این موضوع، اشک به چشمان من آورد و به این فکر افتادم که چرا مسئولان امور توجه ندارند که این ساز دارد کم کم از بین میرود و هیچ اقدام جدی برای حفظ آن صورت نمی گیرد.»          

  چهره های موسیقی ایران تالیف شاپور بهروزی