این گلستان همیشه خوش باشد
ترکیب ماهرانه شعر فارسی وموسیقی سنتی و محلی ایرانی در یک رسانۀ صوتی به زبانی موجز و در عین حال ساده، باعث شد این برنامه همواره چون اسطوره ای در حافظه تاریخی-موسیقایی فارسی زبانان جای گیرد. چه بسا که امروز بسیاری از موسیقی دانان و پژوهشگران شعر وادب فارسی، نوای ساز و آواز و فرم شعری را در برنامۀ گلها جستجو می کنند.
برنامۀ گلها به همت و ایدۀ زنده یاد داود پیرنیا، که پس از سال ها کار دولتی به خلوت موسیقی پناه برده بود، در نوروز سال ۱۳۳۵ آغاز شد. اولین برنامه با نام گلهای جاویدان و با حضور هنرمندان صاحب نام، احمد عبادی، علی تجویدی و عبدالعلی وزیری با خواندن ابیات حافظ به مدت ده دقیقه اجرا شد:
سلامی چو بوی خوش آشنایی
بدان مردم دیدۀ روشنایی
درودی چو نور دل
پارسایان
بدان شمع خلوتگه روشنایی
نمی بینم از همدمان هیچ برجای
دلم خون
شد از غصه، ساقی کجایی
شاهرخ پیرنیا، فرزند داود پیرنیا، در ارتباط با نامگذاری برنامه گلها می گوید:"پدرم حتا در زمانی که در امور سیاسی و دولتی فعالیت داشت، همیشه در امور خیریه پیشقدم بود. در پایان یکی از گردهمایی هایی که به نفع کودکان بی بضاعت برگزار کرده بود، از بچه ها خواست به خیرین و شرکت کنندگان شاخه های گل اهدا کنند و آن شب "شب گلها" نامگذاری شد. ایدۀ نامگذاری برنامه گلها نیز از همان شب شکل گرفت".
پس از آن، برنامۀ گلهای رنگارنگ، برگ سبز، یک شاخه گل، گلهای صحرایی (در معرفی موسیقی محلی ایران)، به این مجموعه افزوده شد و داود پیرنیا تا سال ۱۳۴۶ نظارت مستقیم آن را عهده دار بود. در ادامه رهی معیری، محمد میرنقیبی، جهانبخش پازوکی و سپس هوشنگ ابتهاج، که بنیان گذار گلهای تازه بود، تهیه آن را برعهده گرفتند.
گلها در طی اجرای بیست و سه سالۀ خود از همکاری بزرگانی همچون رحمت الله بدیعی، همایون خرم، فرهنگ شریف، جلیل شهناز، حسن کسائی، محمود محمودی خوانساری، علی تجویدی، جواد معروفی، پرویز یاحقی، فرامرز پایور، مرتضی محجوبی، غلامحسین بنان، حسین قوامی، حسین تهرانی و بسیاری دیگر از ادیبان و موسیقی دانان صاحب نام بهره گرفت.
نزدیک به سه دهه پس از پخش آخرین برنامۀ گلها، خانم جین لویسون، پژوهشگر در بخش موسیقی دانشگاه سواز لندن (SOAS)، با اندیشۀ بررسی علمی این سری برنامه راهی ایران شد.
او که هنوز برنامۀ گلها را در یاد و خاطر خود دارد می گوید: "من و همسرم قبل از انقلاب، به قصد یادگیری زبان فارسی و آشنایی با فرهنگ ایران در این کشور ساکن شدیم. در مدت شش سالی که در دانشگاه شیراز تحصیل می کردم، با برنامۀ گلها آشنا شدم. هنوز به یاد دارم که برای بسیاری از مردم ایران، شنیدن ترانه ها و اشعار برنامۀ گلها بهترین اوقات زندگی بود؛ با برنامۀ گلها بزرگ می شدند، عاشق می شدند، سفر می رفتند و آن را ذهن خود زمزمه می کردند. چند سال پیش، وقتی که نوارهای موسیقی را که از ایران با خود آورده بودم، بررسی می کردم، متوجه شدم هیچکس تاکنون کاری جدی بر روی این گنجینۀ فرهنگی انجام نداده است و از همان زمان تصمیم گرفتم به جمع آوری این مجموعه بپردازم".
بدین ترتیب، خانم لویسون پژوهش خود را در سال ۲۰۰۵ با حمایت دانشگاه سواز (دانشگاه مطالعات شرقی و افریقایی)، موسسۀ ایران شناسی بریتانیا، سازمان میراث ایران در لندن و کتابخانۀ بریتانیا آغاز کرد.
بنا به گفته جین لویسون، او تمامی منابع چاپی موجود در ایران، همچون مجلۀ رادیو را بررسی و مطالعه کرده و با سفر به کشورهای مختلف بیش از ۴۰ مصاحبه با هنرمندان باقی مانده از برنامۀ گلها انجام داده و کلیه منابع صوتی موجود در مورد برنامۀ گلها را جمع آوری نموده است.
خانم لویسون در حال حاضربا حمایت سازمان میراث ایران در لندن، درحال تهیۀ یک بانک اطلاع رسانی در همین زمینه است که دارای ارجاعات و پیوندهای مرتبط شاعر، آهنگساز، ترانه سرا و ترانه خوان است. برای رسیدن به این هدف، او تمام نت های موسیقی و اشعاری که در برنامۀ گلها اجرا می شد و همچنین زندگی نامۀ شاعران و موسیقی دانان را جمع آوری کرده است. این بانک اطلاع رسانی در مرحلۀ برنامه نویسی است و به زودی در اختیار محقیقان و علاقه مندان در سراسر جهان قرار می گیرد.
خانم لویسون می گوید، درزمان تحقیق، همۀ مخاطبان با عشق خاصی که به این برنامه داشتند، حاضر به کمک بودند و از اینکه این مجموعه در موسسۀ بزرگی همچون کتابخانۀ بریتانیا برای استفاده پژوهشگران و علاقمندان نگهداری خواهد شد، خوشحال بودند.
بی گمان فعالیت تحقیقاتی جین لویسون برای گردآوری و حفظ مجموعه برنامه های گلها، که در دهه های گذشته از نظر رسمی فراموش شده بود، از یک سو راهگشای پژوهش های بعدی در این زمینه و از سوی دیگر کلیدی برای شناخت شعر فارسی و موسیقی ایرانی در خارج از مرزهای ایران است.
